Mahlep Nedir?
Tuzlu kurabiyelere enfes bir tat ve lezzet katan mahlep tuzlu kurabiyelerin olmazsa olmazıdır. Tuzlu kurabiyeleri kıyır kıyır yaparak gevrek bir hale getiren mahlep içeriğindeki kumarin sayesinde kurabiyelere eşsiz bir lezzet katar. Özellikle ağızda dağılan kandil simitlerinin vazgeçilmezidir.
Doğadaki şifa kaynaklarından birisi de adı son yıllarda sıkça duyulan ancak hakkında çok fazla bilgi sahibi olunmayan “mahlep”tir.
Arapça kökenli bir sözcük olan mahlep “tatlı kokulu” ya da “parfüm kralı” anlamına gelir.
Beyaz mahlep ve siyah mahlep olmak üzere iki türü olan mahlep gülgiller familyasına ait, boyu 5-10 metre arasında değişen, kışın yapraklarını döken çalı görünümlü bir bitkidir. İdris ağacı, kokulu kiraz, yabani kiraz, endirez, keniro ve meltem gibi çok çeşitli isimlerle de anılır.
Mahlep püresi, mahlep şarabı, mahlep unu ve mahlep yağı gibi çeşitli ürünlerin elde edildiği mahlep bitkisi gıda endüstrisi dışında başta parfüm üretimi olmak üzere kozmetik endüstrisinde, boya endüstrisinde vernik ve cila yapımında ve ilaç endüstrisinde de kullanılır.
Hiçbir sulama, ilaçlama, gübreleme gibi ihtiyacı bulunmayan mahlep ağacı doğal olarak yetişir. Beyaz mahlep ağacına Güney Avrupa’dan Batı ve Kuzey Asya’ya Kafkasya ve Türkistan’a kadar uzanan geniş bir coğrafyada rastlanır. Siyah mahlep ağacı özellikle Sudan’da tıbbi ve aromatik bir bitki olarak yetiştirilir. Türkiye’de Tokat, Amasya, Çorum, Mardin, Van, Ordu, Erzurum, Uşak gibi pek çok ilde yetişir. Bu kadar geniş bir coğrafyada yetişmesi iklim ve toprak seçiciliğinin az olmasından kaynaklanır. Ayrıca mahlep faydası saymakla bitmeyen şifa kaynağı bir bitkidir.
Mahlep Faydaları Nelerdir?
- Çok az bir nişasta oranına sahip olduğu için özellikle mahlep tohumu antidiyabetik olarak kullanılır. Antidiyabetik özelliği mahlep şekeri düşürür mü diye merak edenler için yeterli cevap olacaktır.
- Ortalama %14 karbonhidrat ve %27 yağ içermesi nedeniyle kuvvet ve enerji verir.
- İdrar söktürücü özelliği ile de bilinir.
- Nefes darlığı, astım ve karaciğer rahatsızlıklarına da iyi gelir.
- Mahlep zamkı kuvvetli bir balgam söktürücüdür.
- Böbrek sancısı ve karın ağrılarına da iyi geldiği bilinmektedir.
- Bileşimindeki linolenik asitler, monositik lösemi hücrelerine karşı kuvvetli stotoksik özellik gösterir. Stotoksik maddelerin kemoterapi tedavisinde kanserli hücreleri öldürmek için kullanıldığı düşünülürse mahlepin doğal bir kemoterapi etkisi sağladığı söylenilebilir.
- Kuvvetli bir antioksidan olduğu da bilinmektedir. Bu nedenle kalp ve damar rahatsızlıklarını önlemede de oldukça etkilidir.
- Günlük kalsiyum ihtiyacının % 16’sını karşılayabilen mahlep kemik gelişiminde de etkilidir.
Mahlep Ne İşe Yarar? En Doğru Nasıl Kullanılır?
- Mahlep tuzlu tariflerin içindeki adeta bir lezzet taneciği olarak aktar veya marketlerden satın alınabilir. Toz ya da tohum halinde ulaşabileceğiniz mahlep, tazeliğini ve kokusunu kolayca yitirebilir. Bunun için yapmanız gereken en doğru yöntem mahlep tohumu satın almak. Tohumları elinizle ya da bir havanda ezerek tariflerinize katarsanız daha yoğun aromalı bir lezzet elde etmiş olacaksınız.
- Genel olarak tuzlu hamur işlerinde sıklıkla tercih edilmesiyle birlikte mahlebin Osmanlı mutfağında da yeri oldukça genişti. Pilav çeşitleri ve helva tariflerinizde de mahlebe yer verebilirsiniz.
- Yüksek kan şekeri durumunda doğal bir ilaç olan mahlep, gün içinde 2 tatlı kaşığını geçmeyecek şekilde aç karnına su ile karıştırılıp içilebilir.
- Yemeklerden sonra hazımsızlık problemi yaşıyorsanız mahlepli su içebilirsiniz. Bu durumda hazmı kolaylaştıracağı gibi mide ağrılarına da iyi gelecektir.
- Mahlep bozulur mu? Mahlebi mutfakların güneş almayan kiler bölümünde veya baharatlıklarınızda muhafaza edebilirsiniz. Mahlep tozu zamanla aromasını yitirebilir ve bayatlayabilir. Bu durumu göz önünde bulundurarak; fazladan alıp uzun süre kullanmak yerine daha az gramajlarda sık sık tazesini satın almayı tercih edebilirsiniz.
Mahlep Besin Değeri ve İçeriği
- Protein ve yağ asitleri bakımından oldukça zengin olan mahlebin tıbbi ve aromatik bitkiler arasında önemli bir yeri bulunur.
- Mahlep önemli bir lif kaynağıdır.
- Oleik, linoleik ve palmitik yağ asitleri olarak bilinen majör yağ asitleri bakımından da oldukça zengindir.
- Kalsiyum, potasyum ve magnezyum gibi insan vücudu için oldukça önem taşıyan, hayati mineraller olarak bilinen mineraller açısından da önemli bir kaynaktır.
- Mahlep çekirdeği hidroksibenzoik asit, siringik asit ve p-kumarik asitlerin oluşturduğu fenolik bileşikler bakımından da dikkate değer bir kaynaktır.
- Mahlep, şeker hastalığı tedavisinde eskiden beri kullanılan önemli bitkiler arasında yer alır.
- Mahlep çörek otu tarçın yoğurt ile hazırlanan karışım, mahlep şeker hastalığına iyi gelir mi diye merak edenler için tavsiye edilir.
- Antioksidan özelliğinden dolayı kanın temizlenmesinde de görev alır. Bu yüzden kalp ve damarlar için oldukça iyi gelir.
- Ayrıca içeriğindeki yağ asitleri sayesinde kandaki kötü hücreleri yok eder.
- Düzenli kullanımı lösemi riskini azaltır.